در این روایت شریف، برای هریک از این سیزده چیز؛ یعنی: دین، ایمان، عالِم، عامِل، متکلّف، ظالِم، منافق، گنهکار، ریاکار، حسود، مسرِف، تنبل و غافل سه نشانة کاربردی بیان شده است.
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام، قَالَ: قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ: یَا بُنَیَّ، لِکُلِّ شَیْ‌ءٍ عَلَامَةٌ یُعْرَفُ بِهَا وَ یُشْهَدُ عَلَیْهَا؛ وَ إِنَّ لِلدِّینِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ؛ الْعِلْمَ وَ الْإِیمَانَ وَ الْعَمَلَ بِهِ، وَ لِلْإِیمَانِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ؛ الْإِیمَانَ بِاللَّهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ، وَ لِلْعَالِمِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ؛ الْعِلْمَ بِاللَّهِ وَ بِمَا یُحِبُّ وَ بِمَا یَکْرَهُ، وَ لِلْعَامِلِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ؛ الصَّلَاةَ وَ الصِّیَامَ وَ الزَّکَاةَ، وَ لِلْمُتَکَلِّفِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ؛ یُنَازِعُ مَنْ فَوْقَهُ وَ یَقُولُ مَا لَا یَعْلَمُ وَ یَتَعَاطَى مَا لَا یَنَالُ، وَ لِلظَّالِمِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ؛ یَظْلِمُ مَنْ فَوْقَهُ بِالْمَعْصِیَةِ وَ مَنْ دُونَهُ بِالْغَلَبَةِ وَ یُعِینُ الظَّلَمَةَ، وَ لِلْمُنَافِقِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ؛ یُخَالِفُ لِسَانُهُ قَلْبَهُ وَ قَلْبُهُ فِعْلَهُ وَ عَلَانِیَتُهُ سَرِیرَتَهُ، وَ لِلْآثِمِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ؛ یَخُونُ وَ یَکْذِبُ وَ یُخَالِفُ مَا یَقُولُ، وَ لِلْمُرَائِی ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ؛ یَکْسَلُ إِذَا کَانَ وَحْدَهُ وَ یَنْشَطُ إِذَا کَانَ النَّاسُ عِنْدَهُ وَ یَتَعَرَّضُ فِی کُلِّ أَمْرٍ لِلْمَحْمَدَةِ، وَ لِلْحَاسِدِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ؛ یَغْتَابُ إِذَا غَابَ وَ یَتَمَلَّقُ إِذَا شَهِدَ وَ یَشْمَتُ بِالْمُصِیبَةِ، وَ لِلْمُسْرِفِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ؛ یَشْتَرِی مَا لَیْسَ لَهُ وَ یَلْبَسُ مَا لَیْسَ لَهُ وَ یَأْکُلُ مَا لَیْسَ لَهُ، وَ لِلْکَسْلَانِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ؛ یَتَوَانَى حَتَّى یُفَرِّطَ وَ یُفَرِّطُ حَتَّى یُضَیِّعَ وَ یُضَیِّعُ حَتَّى یَأْثَمَ، وَ لِلْغَافِلِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ؛ السَّهْوَ وَ اللَّهْوَ وَ النِّسْیَانَ. قَالَ حَمَّادُ بْنُ عِیسَى: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام: وَ لِکُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْ هَذِهِ الْعَلَامَاتِ شُعَبٌ یَبْلُغُ الْعِلْمُ بِهَا أَکْثَرَ مِنْ أَلْفِ بَابٍ وَ أَلْفِ بَابٍ وَ أَلْفِ بَابٍ، فَکُنْ یَا حَمَّادُ، طَالِباً لِلْعِلْمِ فِی آنَاءِ اللَّیْلِ وَ أَطْرَافِ النَّهَارِ، فَإِنْ أَرَدْتَ أَنْ تُقِرَّ عَیْنُکَ وَ تَنَالَ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فَاقْطَعِ الطَّمَعَ مِمَّا فِی أَیْدِی النَّاسِ وَ عُدَّ نَفْسَکَ فِی الْمَوْتَى وَ لَا تُحَدِّثَنَّ نَفْسَکَ أَنَّکَ فَوْقَ أَحَدٍ مِنَ النَّاسِ وَ اخْزُنْ لِسَانَکَ کَمَا تَخْزُنُ مَالَکَ. الخصال للصّدوق، ج1، ص121، ح113. کتابخانة مدرسة فقاهت. خصال صدوق، ترجمة آیت‌اللّه شیخ محمدباقر کمره‌ای، ج1، باب الثلاثة، ص136، ح95.
امام ششم فرمود: لقمان به‌پسرش گفت: اى پسر جانم، براى هر چیزى نشانه‌ای است که بدان شناخته شود و بر آن گواه است: و همانا دین را سه نشانه است؛ دانش، ایمان و عمل به‌آن. ایمان سه نشانه دارد؛ ایمان به‌خدا، و کتاب‌هایش و فرستادگانش. عالِم سه نشانه دارد؛ خداشناسی، و دانستن آنچه خدا دوست دارد، و آنچه از آن خوشش نمی‌آید. و عمل‌کننده سه نشانه دارد؛ نماز، روزه و زکات. و برای کسی که چیزی را به‌زور به‌خود می‌بندد، سه نشانه است؛ با ما فوقِ خودش ستیزه می‌کند، و چیزی را که نمی‌داند بر زبان جاری می‌کند، و چیزى را که بدان نمى‌رسد مى‌جوید و بدان مشغول است. و ستمگر سه نشانه دارد؛ نسبت به‌بالادستش با نافرمانى، و به‌زیردستش با تسلّط و استیلا ستم، و ستمگران را کمک می‌کند. و برای منافق سه نشانه است؛ زبانش با دلش، و دلش با کردارش، و آشکارش با پنهانش مخالف است. و گنهکار سه نشانه دارد؛ خیانت می‌ورزد، و دروغ می‌گوید، و خلافِ گفتة خود عمل می‌کند. و ریاکار، سه نشانه دارد؛ هنگامِ تنهایى سُست، و در میانِ مردم خستگی ناپذیر، و در هر کارى دنبال تشویق و تعریف (مردم) است. و حسود سه نشانه دارد؛ در غیابِ محسود، غیبت او را، و در حضورش چاپلوسی، و در مصیبت سرزنش می‌کند. و اسراف‌کار سه نشانه دارد؛ آنچه درخورِ او نیست می‌خَرَد، و آنچه درخورِ او نیست می‌پوشد، و آنچه در خورِ او نیست می‌خورد. و تنبل سه نشانه دارد؛ سستى می‌ورزد تا تقصیر کار گردد، و تقصیر می‌کند تا هدر دهد و نابود کند، و تباه می‌کند تا گنهکار شود. و براى غافل سه نشانه است؛ اشتباه، و بازى، و فراموشى. حمّاد بن عیسى می‌گوید: امام صادق علیه‌السلام فرمود: و براى هر کدام از این نشانه‌ها، شاخه‌هایی است که این نشانه‌ها را به‌بیش از هزار باب و هزار باب و هزار باب (جمعاً سه هزار باب) می‌رساند. اى حمّاد، در شب و روز به‌دنبالِ (کسبِ) دانش باش، و اگر می‌خواهى چشمت روشن شود و به‌خیر دنیا و آخرت برسى، چشمداشت به‌آن‌چه در دست مردم است نداشته باش، و خود را در مردگان بشمار، و خود را بالاتر از هیچ‌کس ندان، و زبان خود را مستور دار، چنانچه ثروتت را پنهان می‌کنی.