حکایت30-ادبِ مسافرت

عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ علیهم‌السلام أَنَّ أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ علیه‌السلام صَاحَبَ رَجُلًا ذِمِّیّاً فَقَالَ لَهُ الذِّمِّیُّ: أَیْنَ تُرِیدُ یَا عَبْدَ اللَّهِ؟ فَقَالَ: أُرِیدُ الْکُوفَةَ. فَلَمَّا عَدَلَ الطَّرِیقُ بِالذِّمِّیِّ عَدَلَ مَعَهُ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ علیه‌السلام فَقَالَ لَهُ الذِّمِّیُّ: أَلَسْتَ زَعَمْتَ أَنَّکَ تُرِیدُ الْکُوفَةَ؟ فَقَالَ لَهُ: بَلَى. فَقَالَ لَهُ الذِّمِّیُّ: فَقَدْ تَرَکْتَ الطَّرِیقَ! فَقَالَ لَهُ: قَدْ عَلِمْتُ، قَالَ: فَلِمَ عَدَلْتَ مَعِی وَ قَدْ عَلِمْتَ ذَلِکَ؟ فَقَالَ لَهُ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ علیه‌السلام: هَذَا مِنْ تَمَامِ حُسْنِ الصُّحْبَةِ أَنْ یُشَیِّعَ الرَّجُلُ صَاحِبَهُ هُنَیْئَةً إِذَا فَارَقَهُ وَ کَذَلِکَ أَمَرَنَا نَبِیُّنَا صلَّی الله علیه و آله. فَقَالَ لَهُ الذِّمِّیُّ: هَکَذَا قَالَ؟ قَالَ: نَعَمْ، قَالَ الذِّمِّیُّ: لَا جَرَمَ أَنَّمَا تَبِعَهُ مَنْ تَبِعَهُ لِأَفْعَالِهِ الْکَرِیمَةِ، فَأَنَا أُشْهِدُکَ أَنِّی عَلَى دِینِکَ وَ رَجَعَ الذِّمِّیُّ مَعَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ علیه‌السلام فَلَمَّا عَرَفَهُ أَسْلَمَ. الکافی، ط الاسلامیة، الشیخ الکلینی، ج2، بَابُ حُسْنِ الصِّحَابَةِ وَ حَقِّ الصَّاحِبِ فِی السَّفَرِ، ص670، ح5.

مسعدة بن صدقه از امام صادق و ایشان از پدران گرامیشان علیهم‌السلام نقل می‌کنند که امیرالمؤمنین علیه‌السلام با مردی ذمِّی همراه شد، مرد ذمّی از حضرت پرسید: ای بندة خدا، به‌کجا می‌خواهی بروی؟ فرمود: می‌خواهم به‌کوفه سفر کنم. وقتی در ادامة مسیر، راهِ مردِ ذمی از راهِ امیرالمؤمنین علیه‌السلام جدا شد و به‌راه خود رفت، امیرالمؤمنین علیه‌السلام هم مسیر خود را کج کرده و با او همراه شد. مرد ذمی از حضرت پرسید: مگر تو نگفتی که می‌خواهی به‌کوفه بروی؟ فرمود: چرا. ذمی عرض کرد: ولی تو که از راه خود گذشتی. فرمود: خودم می‌دانم. پرسید: پس چرا راه خود را با من کج کردی؟ فرمود: این کارِ من برای به‌پایان رساندنِ همراهی نیکو است، و آن این است که وقتی دو نفر با هم در مسیری حرکت کردند، و خواستند از هم جدا شوند، خوب است مرد، قدری همراه همسفر خود برود، و این دستور پیامبرمان صلی الله علیه و آله و سلّم است. ذمی پرسید: این‌گونه فرمود؟ حضرت پاسخ داد: آری. مرد ذمی گفت: حتماً هریک از پیروان او، برای این از او پیروی کرده‌اند که وی دارای چنین اعمال بزرگوارانه‌ای است، پس من تو را گواه می‌گیرم که من بر دین تو هستم، و ذمّی با امیرالمؤمنین علیه‌السلام به‌کوفه برگشت، و چون آن حضرت را شناخت به‌آیین اسلام گروید.