اصبغ بن نباته می‌گوید: امیرمومنان علیه‌السلام فرمود: خدای متعال به‌موسی علیه‌السلام فرمود: ای موسی! سفارش مرا به‌چهار چیز حفظ کن؛ اول: تا گناهان خود را آمرزیده ندیدی به‌عیوب دیگران مپرداز. و دوّم: تا زمانی که ندیدی گنج‌هایم تمام شده است پس غم مخور که از کجا قرار است روزی تو تأمین شود، و سوّم: تا هنگامی که از بین رفتن سلطنت مرا ندیدی پس به‌هیچ‌کس غیر از من امید مبند، و چهارم: تا وقتی که شیطان را مرده ندیدی از حیله‌اش در امان مباش.
امام باقر علیه‌السلام نقل کرده است: پیامبر اکرم صلّی اللَّهُ علیه و آله قبل از بعثت در شهر طائف بر مردی وارد شد و آن مرد مَقدَمِ آن حضرت را گرامی داشت و به‌خوبی از وی پذیرایی کرد. بعد از آنکه پیامبر اکرم صلّی اللَّهُ علیه و آله به‌پیامبری مبعوث شد، مردم به‌آن مرد طائفی گفتند: آیا این پیامبرِ جدید را می‌شناسی؟ گفت: نمی‌شناسم. گفتند: این همان یتیمِ ابوطالب است که در فلان تاریخ مهمان تو شد و از او به‌خوبی پذیرایی کردی. آن شخص به‌خدمت رسول خدا صلّی اللَّهُ علیه و آله رسید و خود را معرفی کرد، حضرت فرمود: خوش آمدی. نیازِ خود را بگو. عرض کرد: از شما دویست گوسفند می‌خواهم با چوپان‌هایشان. حضرت دستور داد گوسفندها را با چوپان‌هاِشان به‌او دادند. سپس حضرت به‌اصحاب خود فرمود: چرا این مرد از من درخواستی چون درخواست پیره‌زنِ بنی‌اسرائیلی از موسی علیه‌السلام نکرد؟ اصحاب پرسیدند: قصة آن پیره‌زن چیست؟ پیامبر صلّی اللَّهُ علیه و آله فرمود: خداوندِ متعال به‌حضرت موسی علیه‌السلام وحی کرد که جسدِ حضرت یوسف علیه‌السلام را از مصر به‌سرزمین مقدس (فلسطین) منتقل کند. حضرت موسی دربارة محلِ قبرِ یوسف علیه‌السلام از مردم پرسید. شخصی گفت: اگر کسی بداند، فقط فلان پیره‌زن است. حضرت به‌دنبال وی فرستاد، پیره‌زن به‌حضور موسی علیه‌السلام آمد. حضرت موسی علیه‌السلام از او پرسید: تو جایِ قبر یوسف علیه‌السلام را می‌دانی؟ گفت: آری. فرمود: آن را به‌من نشان بده، عرض کرد: نشان نمی‌دهم مگر آنکه هرچه خواستم، بپذیری. حضرت موسی علیه‌السلام فرمود: بهشت را برایت تضمین می‌کنم. پیره‌زن گفت: نه؛ شما باید هرچه من می‌گویم بپذیری. خداوند به‌حضرت موسی علیه‌السلام وحی کرد: خواسته‌اش را بپذیر. حضرت موسی علیه‌السلام به‌پیره‌زن فرمود: خواسته‌ات چیست؟ عرض کرد: می‌خواهم در روز رستاخیز در بهشت همنشین و همراه تو باشم. حضرت نیز پذیرفت. رسول خدا صلّی اللَّهُ علیه و آله فرمود: چه می‌شد اگر این مردِ طائفی هم همین درخواست را از من می‌کرد؟
عابدی در مدّت مدیدی مشغولِ عبادتِ خدا بود. تا این‌که جماعتی نزد او آمدند و به‌او خبر دادند که این‌جا گروهی به‌جای پرستش خداوند متعال درختی را معبود خود ساخته‌اند. عابد از شنیدن این سخن، عصبانی شد و تبرش را بر دوشش انداخت و به‌طرف آن درخت رفت تا قطعش کند. در بین راه، ابلیس به‌شکلِ پیرمردی، جلوی او ظاهر شد و گفت: خدا تو را بیامرزد، کجا می‌خواهی بروی؟! گفت: می‌روم تا این درخت را بِبُرّم. پیرمرد گفت: تو را چه به‌این کار؟ عبادت و رسیدگی به‌خودت را رها کردی و به‌دنبال کاری دیگر هستی؟ عابد گفت: این کار هم جزئی از عبادت من است. پیرمرد گفت: ولی من نمی‌گذرام تو آن درخت را قطع کنی، و به‌مبارزه با عابد پرداخت. عابد او را بلند کرد و بر زمین انداخت و بر روی سینه‌اش نشست. ابلیس به‌او گفت: مرا رها کن تا با تو حرف بزنم. عابد از روی سینه‌اش بلند شد. ابلیس به‌او گفت: خداوندِ عزوجل، بارِ این کار را از روی دوشت برداشته و این کار را بر تو واجب نکرده است، و تو هم که آن درخت را نمی‌پرستی و اگر دیگران آن را می‌پرستند، گناه آنان به‌گردن تو نیست! و خداوند متعال پیامبرانی در روی زمین دارد، و اگر بخواهد پیامبری بر می‌انگیزاند و به‌او دستور می‌دهد که درخت را قطع کند! عابد گفت: من باید آن درخت را قطع کنم. در این لحظه عابد به‌ابلیس گلاویز شد تا با او بجنگد و این بار نیز عابد بر او پیروز شد و او را به‌زمین زد و بر روی سینه‌اش نشست. ابلیس گفت: من پیشنهادی دارم، آیا قبول می‌کنی تا دعوای بین من و تو خاتمه پیدا کند و این پیشنهاد برای تو هم بهتر و نافع‌تر است؟ عابد گفت: پیشنهادت چیست؟ ابلیس گفت: مرا رها کن تا برایت بگویم. عابد رهایش کرد. ابلیس به‌او گفت: تو مردی فقیر هستی که آه نداری با ناله سودا کنی، و بارِ گرانی بر روی دوش مردم هستی؛ آنان هستند که خرج تو را می‌دهند، و احتمالاً دوست داری که به‌برادرانت انفاق و با همسایگانت همدردی کنی و سیر باشی و از مردم بی‌نیاز گردی؟ عابد گفت: درست است. ابلیس گفت: از این کارت دست بردار و بر عهدة من است که هر شب، دو دینار کنارِ سرت بگذارم تا صبح آنها را برداری و خرج خود و خانواده‌ات کنی و به‌برادرانت صدقه دهی و این کار از بریدن درختی که اگر آن را بِبُرّی، در جایش درخت دیگری کاشته می‌شود و به‌افرادی که آن درخت را می‌پرستند هم قطع آن درخت هیچ ضرری نمی‌زند، و اگر قطعش کنی برادرن مؤمنت از بریدن آن درخت، نفعی نمی‌برند، برای تو و مسلمانان مفیدتر است! عابد از سخنان ابلیس به‌فکر فرو رفت و با خود گفت: پیرمرد راست گفت، من که پیامبر نیستم تا مُلزَم به‌قطع این درخت باشم، و خدا هم به‌من امر نکرده که آن را قطع کنم، تا به‌خاطر انجام ندادنِ این کار، نافرمان شوم و از طرفی، نقشة او، نفعش بیشتر است! لذا با او پیمان بست که من کاری به‌آن درخت ندارم به‌شرطی که تو هم به‌قولت وفا کنی، و ابلیس هم بر انجامِ قولِ خود، قسم یاد کرد. عابد به‌عبادتگاه خود برگشت و خوابید. صبح، دو دینار کنارِ بالینِ خود دید، دینارها را برداشت و روز دوّم هم همین‌طور. امّا از روز سوّم به‌بعد، دیگر خبری از آن دو دینار نبود! عابد عصبانی شد و تبرش را بر دوشش انداخت و راهی شد. در میان راه ابلیس به‌صورت همان پیرمرد، به‌طرف او آمد و پرسید: به‌کجا می‌روی؟ عابد گفت: می‌روم تا آن درخت را قطع کنم. ابلیس گفت: به‌خدا قسم دروغ گفتی! تو توان این کار را نداری، و راهی برای تو به‌سوی آن درخت نیست! عابد ابلیس را گرفت تا او را مانند دفعات قبل، به‌زمین بزند. ابلیس گفت: ابداً نمی‌توانی این کار را بکنی! در این لحظه ابلیس عابد را گرفت و مانند گنجشکی به‌زمین زد، و جلوی پاهایش قرار گرفت، و روی سینه‌اش نشست. ابلیس گفت: یا دست از این‌کار برمی‌داری و یا این‌که تو را می‌کشم! عابد دید اصلاً در برابر ابلیس هیچ طاقت و زوری برایش نمانده است، لذا گفت: ای پیرمرد، مرا شکست دادی، پس رهایم کن، و برایم بگو که چرا در مرتبة اوّل و دوّم من تو را شکست دادم، ولی الآن تو بر من پیروز شدی؟ ابلیس گفت: برای این‌که تو در ابتدا، برای خداوند متعال عصبانی شدی و قصدت آخرت بود، لذا خداوند مرا مغلوب تو کرد، ولی این بار برای خودت و دنیا عصبانی شدی، از این‌رو من تو را شکست داده و بر زمین زدم!
آری، اگر انسان عمل خود را فقط برای خدا انجام داده و در آن اخلاص داشته باشد و صبر و استقامت را پیشه خود سازد، نیروی او دو چندان بلکه صد چندان شده و مؤیَّد به‌تأییدات الهی خواهد گردید و در نتیجه به‌عزّت نیز خواهد رسید، ولی اگر برای خواست و دل خود حرکت نماید، نیروی او به‌تحلیل رفته و لاجرم ذلّت پیدا خواهد کرد. در ضمن، حواسمان باشد که بعضی از استدلال‌ها، دلسوزی‌های شیطانی است، پس گولش را نخوریم. از سوی دگر، حیلة همیشگی ابلیس و شیاطین، خراب کردن نیّتِ خالصانة انسان است، البتّه در این راه، از حیله‌ای که برای پدرمان حضرت آدم استفاده کرد نیز بهره می‌گیرد و آن، سوگند یاد کردن است. یادمان باشد که هرچه بیشتر به‌سخنان شیطانی و ابلیسی گوش دهیم، شیاطین و ابالسة جنّی و انسی، جری‌تر و پُرروتر خواهند شد. در مبارزة با شیطان و ابلیس تنها باید از خداوند متعال کمک گرفت و هنگامِ تحیّر و سرگردانی، از استاد و خضر راه، مدد خواست.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: هیچ‌کدام از شما به‌حقیقت ایمان نمی‌رسد، مگر آنکه دورترین فرد به‌خود را در راه خدا دوست بدارد و نزدیک‌ترین شخص به‌خود را برای خدا دشمن بدارد.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: هرکس از برادرانت سه بار بر تو غضب کرد ولی حرف بدی به‌تو نزد، او را برای خودت نگه‌دار (و ذخیره ساز).
امام صادق علیه‌السلام فرمود: مؤمن تکویناً اهلِ دروغ و خیانت نیست، و دو ویژگی در منافق گِرد نمی‌آید: جهت و عقیده‌ای نیکو، فهمی (صحیح) در سنّت پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: هرکس دلش وابسته شود به‌دوستی دنیا، همراه می‌گردد از ضرر دنیا به‌سه ویژگی: سعی و کوشش همیشگی، و آرزوی دست نیافتنی، و امیدِ نرسیدنی.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: همانا من نسبت به‌سه نفر مهربانم، و حقّ آنان است که مورد شفقت قرار گیرند: شریفی که بعد از ارجمندی خوار گردیده، و ثروتمندی که بعد از توانگری محتاج شده است، و دانشمندی که خانواده‌اش و اشخاصِ نادان، او را سبک می‌شمارند.