روایت 163-چهار کاری که دل را می‌میراند

عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ علیهم‌السلام قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله:‌ أَرْبَعٌ یُمِتْنَ الْقَلْبَ؛ الذَّنْبُ عَلَى الذَّنْبِ، وَ کَثْرَةُ مُنَاقَشَةِ النِّسَاءِ یَعْنِی مُحَادَثَتَهُنَّ، وَ مُمَارَاةُ الْأَحْمَقِ تَقُولُ وَ یَقُولُ وَ لَا یَرْجِعُ إِلَى خَیْرٍ أَبَداً، وَ مُجَالَسَةُ الْمَوْتَى، فَقِیلَ لَهُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ، وَ مَا الْمَوْتَى؟ قَالَ: کُلُّ غَنِیٍّ مُتْرَفٍ. خصال شیخ صدوق، باب الأربعة، ح58، ص214.

امام صادق علیه‌السلام از پدرشان نقل کردند که فرمود: رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمود: چهار عمل است که دل را می‌میراند؛ گناه روی گناه، گفتگوی زیاد با زنان، مجادله با نفهم؛ (همان کسی که اگر بخواهی به‌او چیزی را بفهمانی، به‌مصداق: گوش اگر گوش من و ناله اگر نالة تو است، آنچه البتّه به‌جایی نرسد فریاد است) می‌گوید و می‌گویی و هرگز به‌سوی خوبی برنمی‌گردد (و گفتگوی با او آب در هاون کوبیدن است)، و همنشینی با مردگان. عرض شد: یا رسول الله، مردگان چه کسانی هستند؟ فرمود: هر ثروتمندِ خوشگذران (و عیّاش و نازپرورده‌ای که ناز و نعمت بسیار و خوشیِ زندگی، او را به‌فساد کشانده و لوس و نُنُر و ستمکار شده است و هرکاری که دلش می‌خواهد انجام می‌دهد).

روایت162-دعای مجرّب امام رضا علیه‌السلام برای برطرف شدن سختی‌ها

عَنِ الرَّیَّانِ بْنِ الصَّلْتِ قَالَ‌: سَمِعْتُ الرِّضَا عَلِیَّ بْنَ مُوسَى علیهماالسلام یَدْعُو بِکَلِمَاتٍ فَحَفِظْتُهَا عَنْهُ فَمَا دَعَوْتُ بِهَا فِی شِدَّةٍ إِلَّا فَرَّجَ اللَّهُ عَنِّی وَ هِیَ: اللَّهُمَّ أَنْتَ ثِقَتِی فِی کُلِّ کَرْبٍ‌ وَ أَنْتَ رَجَائِی فِی کُلِّ شَدِیدَةٍ وَ أَنْتَ لِی فِی کُلِّ أَمْرٍ نَزَلَ بِی ثِقَةٌ وَ عُدَّةٌ کَمْ مِنْ کَرْبٍ یَضْعُفُ فِیهِ الْفُؤَادُ وَ تَقِلُّ فِیهِ الْحِیلَةُ وَ تَعْیَا فِیهِ الْأُمُورُ وَ یَخْذُلُ فِیهِ الْقَرِیبُ وَ الْبَعِیدُ وَ الصِّدِّیقُ‌ وَ یَشْمَتُ فِیهِ الْعَدُوُّ أَنْزَلْتُهُ بِکَ وَ شَکَوْتُهُ إِلَیْکَ رَاغِباً إِلَیْکَ فِیهِ عَمَّنْ سِوَاکَ فَفَرَّجْتَهُ وَ کَشَفْتَهُ وَ کَفَیْتَنِیهِ فَأَنْتَ وَلِیُّ کُلِّ نِعْمَةٍ وَ صَاحِبُ کُلِّ حَاجَةٍ وَ مُنْتَهَى کُلِّ رَغْبَةٍ فَلَکَ الْحَمْدُ کَثِیراً وَ لَکَ الْمَنُّ فَاضِلًا بِنِعْمَتِکَ تَتِمُّ الصَّالِحَاتُ یَا مَعْرُوفاً بِالْمَعْرُوفِ‌ مَعْرُوفٌ وَ یَا مَنْ هُوَ بِالْمَعْرُوفِ مَوْصُوفٌ أَنِلْنِی مِنْ مَعْرُوفِکَ مَعْرُوفاً تُغْنِینِی بِهِ عَنْ مَعْرُوفِ مَنْ سِوَاکَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ. الأمالی للمفید، المجلس الثانی و الثلاثون، ح4، ص273.

ریّان بن صلت می‌گوید: از امام رضا علی بن موسی علیهماالسلام شنیدم که با این کلمات دعا می‌فرمود، من آن‌ها را به‌خاطر سپردم، و در هیچ سختی‌ای آن‌کلمات را نخواندم مگر آن‌که خداوند آن بلاها را از من برطرف فرمود، و آن کلمات این‌ها است: خدایا، تنها تو در هر غمی تکیه‌گاه من، و در هر سختی‌ای امید من، و در هر چیزی که بر من نازل شود پشت و پناه منی، چه بسا غُصّه‌ای که در آن قلب سست و چاره اندک می‌شود و از دست هیچ‌کس هیچ‌کاری بر نمی‌آید، و نزدیک، دور و دوست به‌انسان پشت، و دشمن در آن شادی می‌کند؛ من آن غم خود را به‌نزد تو آوردم و از آن به‌تو شکایت کردم، در حالی از غیر تو به‌تو روی آوردم، و تو هم آن غم مرا برطرف ساختی و کنارش زدی و مرا از غیر خودت بی نیاز کردی، پس تو صاحب هر نعمت و مالک هر نیاز و پایان هر میل و خواسته‌ای هستی، پس سپاسِ فراوان مخصوصِ تو، و نعمتِ زیاد فقط برای تو است، تنها با نعمت تو است که اعمال صالح به‌سرانجام می‌رسد، ای کسی که به‌کارهای خوب مشهوری، و ای کسی که به‌کارهای خوب توصیف شده‌ای، از آن کارهای خوبت به‌من آن کار خوبی را لطف کن که با آن کار خوبت از کارهای خوب دیگران مرا بی‌نیاز فرمایی، قسم به‌مهربانی‌ات ای از همة مهربانان مهربان‌تر!

روایت161-شرط ولایت خداوند اطاعت است

عن إبراهیم بن محمد الهمدانی قال: سمعتُ الرضا علیه‌السلام یقول: مَن أحبَّ عاصیاً فهو عاصٍ وَمَن أحَبَّ مُطِیعاً فَهُوَ مُطِیعٌ وَمَن أعان ظالماً فهو ظالمٌ ومن خَذَلَ عادلاً فهو ظالمٌ إنه لیسَ بین الله وبین أحدٍ قرابةٌ ولا یَنالُ أحدٌ ولایةَ اللهِ إلا بالطَّاعةِ ولقد قالَ رسولُ الله صلّی الله علیه و آله لبنی عبد المطلب: ائتونی بأعمالِکم لا بأحسابِکم وأنسابِکم قال اللهُ تعالى: «فإذا نُفِخَ فی الصُّورِ فلا أنسابَ بینَهم یومئذٍ ولا یتساءلونَ فَمَن ثَقُلَت موازینُه فأولئکَ هُمُ المُفلِحُونَ وَمَن خَفَّت موازینُه فأولئِکَ الَّذینَ خَسِروُا أنفسَهُم فِی جَهَنَّمَ خالدونَ» سورة مؤمنون (23) آیات 101-103. عیون أخبار الرضا علیه‌السلام، ج2، باب 58، ص574، ح7. قسمتی از موضوع بیانات آیت‌الله جرجانی در جلسة شب‌های پنجشنبه منزل خودشان، 26/02/1403.

ابراهیم بن محمد همدانی می‌گوید: از امام رضا علیه‌السلام شنیدم که می‌فرمود: هرکس گنهکاری را دوست داشته باشد، گنهکار است، و هرکس فرمانبرداری را دوست داشته باشد، فرمانبردار است، و هرکس ستمگری را یاری رساند، ستمگر است، و هرکس عادلی را واگذارد، (خوار نماید و به‌او توهین کند) ستمگر است، همانا بین خداوند و هیچ‌کس نسبت فامیلی وجود ندارد، و هیچ‌کس به‌ولایت خداوند نمی‌رسد مگر با اطاعت، و هرآینه رسول خدا صلّی الله علیه و آله به‌فرزندان عبدالمطّلب فرموده است: برای من اعمالتان را بیاورید نه اجداد و اعمال آنان را، خداوند متعال می‌فرماید: پس آن‌گاه که نفخة صور قیامت دمید دیگر خویشی در میانشان نماند و کسی از شخص دیگری حالش را نپرسد، پس در آن روز هر آن‌که اعمالش وزین است آنان رستگارانند، وهرآن‌که اعمالش سبک وزن است آنان کسانی هستند که خود را زیان زده و به‌دوزخ مخلّد خواهند بود.        

روایت160-سفارش امام رضا علیه‌السلام به‌دوستانشان تو سّط عبدالعظیم

وَ رُوِیَ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا علیه‌السلام‌ قَالَ: یَا عَبْدَ الْعَظِیمِ أَبْلِغْ عَنِّی أَوْلِیَائِیَ السَّلَامَ وَ قُلْ لَهُمْ أَنْ لَا یَجْعَلُوا لِلشَّیْطَانِ عَلَى أَنْفُسِهِمْ سَبِیلًا وَ مُرْهُمْ بِالصِّدْقِ فِی الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ مُرْهُمْ بِالسُّکُوتِ وَ تَرْکِ الْجِدَالِ فِیمَا لَا یَعْنِیهِمْ وَ إِقْبَالِ بَعْضِهِمْ عَلَى بَعْضٍ وَ الْمُزَاوَرَةِ فَإِنَّ ذَلِکَ قُرْبَةٌ إِلَیَّ وَ لَا یَشْتَغِلُوا أَنْفُسَهُمْ بِتَمْزِیق بَعْضِهِمْ بَعْضاً فَإِنِّی آلَیْتُ عَلَى نَفْسِی‌ إِنَّهُ مَنْ فَعَلَ ذَلِکَ وَ أَسْخَطَ وَلِیّاً مِنْ أَوْلِیَائِی دَعَوْتُ اللَّهَ لِیُعَذِّبَهُ فِی الدُّنْیَا أَشَدَّ الْعَذَابِ وَ کَانَ‌ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرِینَ وَ عَرِّفْهُمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ غَفَرَ لِمُحْسِنِهِمْ وَ تَجَاوَزَ عَنْ مُسِیئِهِمْ إِلَّا مَنْ أَشْرَکَ بِهِ أَوْ آذَى وَلِیّاً مِنْ أَوْلِیَائِی أَوْ أَضْمَرَ لَهُ سُوءاً فَإِنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ لَهُ حَتَّى یَرْجِعَ عَنْهُ فَإِنْ رَجَعَ وَ إِلَّا نَزَعَ رُوحَ الْإِیمَانِ عَنْ قَلْبِهِ وَ خَرَجَ عَنْ وَلَایَتِی وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ نَصِیبٌ فِی وَلَایَتِنَا وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ ذَلِکَ‌. الإختصاص للمفید، ص247.

از عبدالعظیم حسنی نقل شده و او از امام رضا علیه‌السلام نقل کرده است که حضرت فرمود: ای عبدالعظیم، از طرف من به‌دوستانم سلام برسان و بگو که اجازه ندهند شیطان بر آنان مسلط شود، و آنان را به‌راستگویی، امانتداری، ‌سکوت، دوری کردن از جرّ و بحث در مورد چیزهایی که برایشان فایده‌ای ندارد، روی آوردن به‌همدیگر و به‌دیدن هم رفتن، امر کن؛ زیرا این کارها باعث نزدیک شدن به‌من می‌شود، و همچنین به‌آنان فرمان بده که خودشان را مشغول پاره کردن یکدیگر و به‌جان هم افتادن نکنند؛ زیرا من بر خودم لازم کرده و لازم دانسته‌ام که هرکس این کارها را بکند و یکی از دوستان مرا خشمگین سازد، از خدا بخواهم تا او را به‌سخت‌ترین عذاب مجازات کند و در قیامت هم از زیانکاران خواهد بود، و به‌آنان تفهیم کن که خداوند نیکوکارانشان را آمرزیده و از گنهکارانشان هم در گذشته است، مگر کسی که برای او (خداوند) شریکی قائل شود یا یکی از دوستانم را اذیت کند یا بخواهد به‌او بدی برساند؛ زیرا خدا او را نمی‎آمرزد، تا زمانی که از این کارش (شرک به‌خدا، اذیت یا تصمیم بد در مورد یکی از دوستانم) توبه کند و منصرف شود؛ پس اگر از این کارش توبه کرد (خوشا به‌حالش) و اگر برنگشت، خداوند روح ایمان را از دلش جدا می‌کند، و از ولایت من بیرون رفته و برای او هیچ بهره‌ای از ولایت ما نیست، و به‌خدا پناه می‌برم از این مطلب (خارج شدن از ولایت من و بی بهره ماندن از ولایت چهارده معصوم علیهم‌السلام).

روایت159-بر این بیست نفر سلام نکنید

عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ علیهماالسلام قَالَ: لَا تُسَلِّمُوا عَلَى الْیَهُودِ وَ لَا عَلَى النَّصَارَى وَ لَا عَلَى الْمَجُوسِ وَ لَا عَلَى عَبَدَةِ الْأَوْثَانِ وَ لَا عَلَى مَوَائِدِ شُرْبِ الْخَمْرِ وَ لَا عَلَى صَاحِبِ الشِّطْرَنْجِ وَ النَّرْدِ وَ لَا عَلَى الْمُخَنَّثِ وَ لَا عَلَى الشَّاعِرِ الَّذِی یَقْذِفُ الْمُحْصَنَاتِ وَ لَا عَلَى الْمُصَلِّی وَ ذَلِکَ لِأَنَّ الْمُصَلِّیَ لَا یَسْتَطِیعُ أَنْ یَرُدَّ السَّلَامَ لِأَنَّ التَّسْلِیمَ مِنَ الْمُسَلِّمِ تَطَوُّعٌ وَ الرَّدَّ عَلَیْهِ فَرِیضَةٌ وَ لَا عَلَى آکِلِ الرِّبَا وَ لَا عَلَى رَجُلٍ جَالِسٍ عَلَى غَائِطٍ وَ لَا عَلَى الَّذِی فِی الْحَمَّامِ وَ لَا عَلَى الْفَاسِقِ الْمُعْلِنِ بِفِسْقِهِ. خصال صدوق، ج2، ابواب الاثنی عشر، ص254، ح9.

قَالَ الصَّادِقِ علیه‌السلام: ثَلَاثَةٌ لَا یُسَلَّمُونَ الْمَاشِی مَعَ جَنَازَةٍ وَ الْمَاشِی إِلَى الْجُمُعَةِ وَ فِی بَیْتِ الْحَمَّامِ. خصال صدوق، ج1، باب الثلاثة، ح27، ص116.

أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه‌السلام قَالَ: نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله أَنْ یُسَلَّمَ عَلَى أَرْبَعَةٍ عَلَى السَّکْرَانِ فِی سُکْرِهِ وَ عَلَى مَنْ یَعْمَلُ التَّمَاثِیلَ وَ عَلَى مَنْ یَلْعَبُ بِالنَّرْدِ وَ عَلَى مَنْ یَلْعَبُ بِالْأَرْبَعَةَ عَشَرَ وَ أَنَا أَزِیدُکُمُ الْخَامِسَةَ أَنْهَاکُمْ أَنْ تُسَلِّمُوا عَلَى أَصْحَابِ الشِّطْرَنْجِ‌. خصال صدوق، ج1، باب الأربعة، ص221، ح72.

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یُسَلِّمُ عَلَى النِّسَاءِ وَ یَرْدُدْنَ عَلَیْهِ السَّلَامَ وَ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه‌السلام یُسَلِّمُ عَلَى النِّسَاءِ وَ کَانَ یَکْرَهُ أَنْ یُسَلِّمَ عَلَى الشَّابَّةِ مِنْهُنَّ وَ یَقُولُ أَتَخَوَّفُ أَنْ یُعْجِبَنِی صَوْتُهَا فَیَدْخُلَ عَلَیَّ أَکْثَرُ مِمَّا أَطْلُبُ مِنَ الْأَجْرِ. اصول کافی، ثقة الاسلام کلینی، ترجمه و شرح سید هاشم رسولی، ج4، کتاب العشرة، باب التسلیم علی النساء، ح1، ص464.

امام صادق از پدرش امام باقر نقل کرد که حضرت فرمود: بر این افراد سلام نکنید (سلام کردن بر این افراد مکروه یا حرام است، مگر به‌قصد اصلاح): 1-یهودیان، 2-مسیحیان، 3-زرتشتیان، 4-بُت‌پرستان، 5-کسانی که بر سر سفرة شرابخواری نشسته‌اند، 6-شطرنج‌باز (در صورتی که عرفاً از آلات قمار باشد و با شرط بندی)، 7-نردباز (در صورتی که عرفاً از آلات قمار باشد و با شرط بندی)، 8-مردی که غریزة جنسی زنان داشته باشد، 9-شاعری که به‌زنان عفیفه نسبت ناروا می‌دهد، 10-نمازگزار؛ زیرا وی قادر بر جواب سلام نیست (جواب سلام موجب پرت شدن حواس او می‌شود)؛ زیرا سلام از جانب مسلمان، مستحب و جواب سلام او واجب است، 11-رباخوار، 12-کسی که درحال قضای حاجت (مدفوع کردن) است، 13-کسی که داخل حمّام است، 14-فاسقی که فسقش آشکارا و علنی است. 15-تشییع‌کنندة جنازه، 16-کسی که در حال رفتن به‌نماز جمعه است، 17-مست در حالت مستی، 18-کسی که (برای ترویج باطل و گمراه کردن مردم و یا مفاسد دیگرى) مجسّمه می‌سازد، 19-کسی که بازی اربعة عشر (چهارده گودی و سوراخ در دو ردیف می‌سازند و مهره‌هایی در آن می‌غلطانند و بازی می‌کنند و به‌کم و زیاد مهره‌ها که می‌غلطانند بازی را ادامه می‌دهند و قرار برد و باخت دارد) می‌کند، 20-زنان جوان.

امام صادق علیه‌السلام فرمود: به‌سه نفر نباید سلام کرد: 1- کسی که در حال تشییع جنازه است، 2-کسی که در حال رفتن به‌نماز جمعه است، 3- کسی که داخل حمّام است.

امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام فرمود: رسول خدا صلّی الله علیه وآله از سلام کردن بر چهار نفر نهی فرمود: 1-بر مست در هنگام مستی 2-بر کسی که مجسمه می‌سازد 3- برکسی که نرد بازی می‌کند 4-بر کسی که بازی اربعة عشر (چهارده گودی و سوراخ در دو ردیف می‌سازند و مهره‌هایی در آن می‌غلطانند و بازی می‌کنند و به‌کم و زیاد مهره‌ها که می‌غلطانند بازی را ادامه می‌دهند و قرار برد و باخت دارد) می‌کند 5-و پنجمین فرد را هم من برایتان اضافه می‌کنم: شما را از سلام کردن بر شطرنج‌بازان نهی می‌کنم.

امام صادق علیه‌السلام فرمود: رسول خدا صلّی الله علیه و آله به‌زن‌ها سلام می‌کرد و آن‌ها نیز جواب می‌دادند، و امیرالمؤمنین علیه‌السلام نیز به‌زنان سلام می‌کرد، ولی از سلام کردن به‌زنان جوان ناخشنود بود، و می‌فرمود: می‌ترسم از صدایش خوشم آید، و زیادتر از آن اجری که می‌جویم، (گناه) به‌من برسد.

روایت158-مکارم اخلاق

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَصَّ رُسُلَهُ بِمَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ فَامْتَحِنُوا أَنْفُسَکُمْ فَإِنْ کَانَتْ فِیکُمْ فَاحْمَدُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ ذَلِکَ مِنْ خَیْرٍ وَ إِنْ لَا تَکُنْ فِیکُمْ فَاسْأَلُوا اللَّهَ وَ ارْغَبُوا إِلَیْهِ فِیهَا قَالَ فَذَکَرَهَا عَشَرَةً الْیَقِینَ وَ الْقَنَاعَةَ وَ الصَّبْرَ وَ الشُّکْرَ وَ الْحِلْمَ وَ حُسْنَ الْخُلُقِ وَ السَّخَاءَ وَ الْغَیْرَةَ وَ الشَّجَاعَةَ وَ الْمُرُوءَةَ قَالَ وَ رَوَى بَعْضُهُمْ بَعْدَ هَذِهِ الْخِصَالِ الْعَشَرَةِ وَ زَادَ فِیهَا الصِّدْقَ وَ أَدَاءَ الْأَمَانَةِ. اصول کافی، للکلینی، ترجمه و شرح سیّد جواد مصطفوی، باب المکارم، ج3، ص93، ح2.

از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است که آن حضرت فرمود: همانا خداوند عزَّوجلَّ پیامبرانش را به‌مکارم اخلاق (صفاتی که موجب شرف و بزرگواری انسان می‌شود) اختصاص داده است، پس خودتان را بیازمایید، اگر این ویژگی‌ها در شما بود، خدا را ستایش کنید، و بدانید که وجود این صفات در شما از خوبی است، و اگر این ویژگی‌ها در شما نبود، پس از خدا بخواهید و در دادن این صفات به‌شما، به‌او امید داشته باشید؛ راوی می‌گوید: حضرت ده صفت را مکارم اخلاق دانست؛ 1-یقین، 2-قناعت، 3-صبر، 4-شکر، 5-سعة صدر، 6-خوش اخلاقی، 7-سخاوت، 8-غیرت، 9-شجاعت، 10-مردانگی. راوی می‌گوید: و بعضی از روات بعد از این ویژگی‌های ده‌گانه، دو صفت دیگر را ذکر کرده است: 11-راست‌گویی، 12-امانت‌داری.

روایت157-چهار پاداش اختصاصی خدا به‌امام حسین علیه‌السلام

عن محمدِ بنِ مسلمٍ قالَ: سمعتُ أبا جعفرٍ علیه‌السلام وجعفرَ بنَ محمدٍ علیه‌السلام یقولان: إنَّ اللهَ عَوَّضَ الحسینَ علیه‌السلام مِن قتله أنَّ الإمامةَ مِن ذرّیّتِه وَالشَّفَاءَ فِی تُربَتِهِ، وإجابةَ الدُّعَاءِ عِندَ قَبرِهِ، وَلا تُعَدَّ أیَّامُ زائریهِ جائیاً وراجعاً مِن عُمرهِ. وسائل الشیعة، ج10، 37-بابُ تأکدِ استحبابِ زیارة الحسین بن علی علیهماالسلام و وجوبِها کفایة، ح1912-34، ص329.

محمد بن مسلم می‌گوید: از امام باقر و صادق علیهماالسلام شنیدم که می‌فرمودند: خداوند در عوض شهادت امام حسین علیه‌السلام به‌ایشان چهار پاداش اختصاصی مرحمت فرموده است؛ 1-امامت از نسل ایشان است، 2-در تربت آن حضرت شفا است، 3-در زیر گنبد مطهّر ایشان دعا مستجاب است، 4-زائران آن حضرت، در مدّت زیارت ایشان، از زمان رفت تا هنگام برگشت، از عمرشان حساب‌ نمی‌شود.    

روایت156-اسم اعظم پروردگار

عَنِ الصَّادِقِ علیه‌السلام أَنَّهُ قَالَ لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ أَ لَا أُعَلِّمُکَ الِاسْمَ الْأَعْظَمَ قَالَ بَلَى قَالَ اقْرَأِ الْحَمْدَ وَ التَّوْحِیدَ وَ آیَةَ الْکُرْسِیِّ وَ الْقَدْرَ ثُمَّ اسْتَقْبِلِ الْقِبْلَةَ وَ ادْعُ بِمَا شِئْتَ ذَکَرَ ذَلِکَ الشَّیْخُ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ فَرُّوخٍ الصَّفَّارُ فِی کِتَابِهِ فَضْلِ الدُّعَاءِ‌. المصباح (فی الأدعیة والصلوات و الزیارات و الأحراز و العوذات، العاملی الکفعمی، الشیخ ابراهیم، الفصل الحادی و الثلاثون فی ما روی فی ذکر الإسم الأعظم، ص 392، الخامس و الثلاثون.

 نقل شده است که امام صادق علیه‌السلام به‌یکی از یاران خود فرمود: آیا اسم اعظم را به‌تو یاد ندهم؟ عرض کرد: چرا. فرمود: سورة حمد، توحید، آیةالکرسی و قدر را بخوان، سپس رو به‌قبله شو و به‌هرچه خواستی دعا کن. این مطلب را شیخ محمد بن حسن صفار بن فروخ در کتابش به نام «فضل الدّعاء» ذکر کرده است.

روایت155-دعا برای خواب دیدن میّت

و من أراد رؤیا میتٍ فی منامه فَلْیَقُلْ: اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلْحَیُّ اَلَّذِی لاَ یُوصَفُ وَ اَلْإِیمَانُ یُعْرَفُ مِنْهُ، مِنْکَ بَدَتِ اَلْأَشْیَاءُ وَ إِلَیْکَ تَعُودُ، فَمَا أَقْبَلَ مِنْهَا کُنْتَ مَلْجَأَهُ وَ مَنْجَاهُ، وَ مَا أَدْبَرَ مِنْهَا لَمْ یَکُنْ لَهُ مَلْجَأٌ وَ لاَ مَنْجَى مِنْکَ إِلاَّ إِلَیْکَ، فَأَسْأَلُکَ بِلاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، وَ أَسْأَلُکَ بِ‍بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ وَ بِحَقِّ حَبِیبِکَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَیِّدِ اَلنَّبِیِّینَ وَ بِحَقِّ عَلِیٍّ خَیْرِ اَلْوَصِیِّینَ وَ بِحَقِّ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ اَلْعَالَمِینَ وَ بِحَقِّ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ اَللَّذَیْنِ جَعَلْتَهُمَا سَیِّدَیْ شَبَابِ أَهْلِ اَلْجَنَّةِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ اَلسَّلاَمُ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُرِیَنِی مَیِّتِی فِی اَلْحَالِ اَلَّتِی هُوَ فِیهَا. مصباح المتهجّد للطوسی، ص102.

هرکس می‌خواهد میّتی را در خواب ببیند، پس بگوید: خدایا، تو آن زنده‌ای هستی که به‌وصف نمی‌آید و ایمان، از او شناخته می‌شود (بدون اعتقاد به‌او ایمان محقّق نمی‌شود)، چیزها از تو آغاز شد (خالق موجودات تو هستی) و همه چیز به‌سوی تو بازمی‌گردد، پس آنچه از آن‌ها به‌سوی تو آمد، تو پناهگاه و جای نجاتش بودی و آنچه از آن‌ها به تو پشت کرد (و به‌سوی موجودِ دیگری رفت)، برایش پناهگاهی و جای نجاتی، از تو جز به‌سوی خودت نیست، پس به‌حق «لا إله إلا أنت»، و به‌حق «بسم الله الرحمن الرحیم»، و به‌حقِّ حبیبت؛ محمّد، درود خدا بر او و خاندانش، سرور و آقای پیامبران، و به‌حقِّ علیّ، بهترین جانشینان، و به‌حقِّ فاطمه، سرور تمامی زنان عالَم، و به‌حقِّ حسن و حسین، که هر دو را آقای جوانانِ اهلِ بهشت قرار دادی، بر همة آنان درود باد، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و نشان دهی مرده‌ام را در همان حالی که هست.

روایت 154-خلقت نور پیامبر صلّی الله علیه و آله

قال الصادقُ علیه‌السلام: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ» اللیلة فاطمة و القدرُ اللّهُ فمن عرف فاطمة حقَّ معرفتِها فقد أدرک لیلة القدر...تفسیر الفرات الکوفی، ص666، ح513.

عن کتاب «الأنوار و الأذکار» عن الصادق عن أبیه الباقر علیهماالسلام، أنه من قرأ القدر بعد الصبح عشراً، وحین تزول الشمس عشراً، و بعد العصر عشراً، أتعب ألفی کاتبٍ، ثلاثین سنةً. مستدرک الوسائل، ج5، ص92، 23-باب نبذة مما یُستَحَبُّ أن یُزادَ فی تعقیبِ الصَّبحِ، ح5419/12- بحارالأنوار، ج83، 65-باب التعقیب المختص بصلاة الفجر، ص161- حاشیة مفاتیح الجنان، تعقیب نماز صبح، ص149.

امام صادق از پدرشان امام باقر علیهماالسلام نقل کرده‌اند که آن حضرت فرمود: هرکه ده مرتبه بعد از صبح و هنگام (نزدیک) زوال خورشید ده مرتبه و بعد از عصر (هنگام غروب) ده مرتبه سورة قدر را بخواند، دو هزار نویسنده را سی سال به‌زحمت می‌اندازد.

فروی عن أمیرالمؤمنین علیِّ بن أبی طالب علیه‌السلام قال: کان اللهُ ولا شئ معه، فأوَّلُ ماخَلق نورَ حبیبِه محمَّدٍ صلّی الله علیه و آله قبل خلقِ الماءِ والعرشِ والکرسیِّ والسماواتِ والأرضِ و اللوحِ والقلمِ والجنةِ والنارِ والملائکةِ وآدمِ وحواءَ بأربعةٍ وعشرین وأربعمائة ألف عام، فلمّا خلقَ اللهُ تعالى نورَ نبیِّنا محمَّدٍ صلّی الله علیه و آله بقی ألفَ عامٍ بینَ یدیِ اللهِ عزّوجلّ واقفاً یُسبحه ویحمده، والحقُّ تبارک وتعالى یَنظر إلیه ویقول: یا عبدی أنت المراد والمرید، وأنت خیرتی من خلقی، وعزّتی وجلالی لولاک ما خلقتُ الأفلاکَ، مَن أحبَّک أحبَبتُه، ومَن أبغضَک أبضغتُه، فتلألأ نورُه وارتفعَ شعاعُه،‌ فخَلَقَ اللهُ منه اثنی عَشَرَ حِجَاباً أوّلها حجاب القدرة، ثم حجاب العظمة، ثم حجاب العزة، ثم حجاب الهیبة، ثم حجاب الجبروت، ثم حجاب الرحمة، ثم حجاب النُّبوَّة، ثم حجاب الکبریاء [الکرامة]، ثم حجاب المنزلة، ثم حجاب الرفعة، ثم حجاب السعادة، ثم حجاب الشفاعة، ثمَّ إنَّ اللهَ تعالى أمر نورَ رسولِ الله صلّی الله علیه و آله أن یَدخل فی حجاب القدرة فدخل وهویقول: «سبحان العلی الاعلى» وبقی على ذلک اثنى عشر ألف عام، ثم أمره أن یدخل فی حجاب العظمة فدخل وهو یقول: «سبحان عالِمِ السِّرِّ وأخفى» أحد عشر ألف عام، ثم دخل فی حجاب العزة وهو یقول: «سبحان الملک المنان» عشرة آلاف عام، ثم دخل فی حجاب الهیبة وهو یقول: «سبحان من هو غنی لا یفتقر» تسعة آلاف عام، ثم دخل فی حجاب الجبروت وهو یقول: «سبحان الکریم الأکرم» ثمانیة آلاف عام، ثم دخل فی حجاب الرحمة وهو یقول: «سبحان رب العرش العظیم» سبعة آلاف عام، ثم دخل فی حجاب النبوة وهو یقول: «سبحان ربک رب العزة عما یصفون» ستة آلاف عام، ثم دخل فی حجاب الکبریاء و هو یقول: «سبحان العظیم الأعظم» خمسة آلاف عام، ثم دخل فی حجاب المنزلة وهو یقول: «سبحان العلیم الکریم» أربعة آلاف عام، ثم دخل فی حجاب الرفعة وهو یقول: «سبحان ذی الملک و الملکوت» ثلاثة آلاف عام، ثم دخل فی حجاب السعادة و هو یقول: «سبحان من یُزیل الأشیاء ولا یزول» ألفی عام، ثم دخل فی حجاب الشفاعة وهو یقول: «سبحان الله وبحمده سبحان الله العظیم» ألف عام.

قال الإمام علیُّ بنُ ابی طالب علیه‌السلام: ثُمَّ إنَّ اللهَ تعالى خلق من نور محمَّد صلّی الله علیه و آله عشرین بحراً من نور، فی کل بحر علوم لا یعلمها إلا اللهُ تعالى، ثم قال لنور محمّد صلّی الله علیه و آله: أنزل فی بحر العزّ فنزل، ثم فی بحر الصّبر، ثم فی بحر الخشوع، ثم فی بحر التّواضع، ثم فی بحر الرّضا، ثم فی بحر الوفاء، ثم فی بحر الحلم، ثم فی بحر التّقى، ثم فی بحر الخشیة، ثم فی بحر الإنابة، ثم فی بحر العمل، ثم فی بحر المزید، ثم فی بحر الهدى، ثم فی بحر الصّیانة، ثم فی بحر الحیاء، حتى تقلّب فی عشرین بحراً، فلمّا خرج من آخر الأبحر قال الله تعالى: یا حبیبی ویا سیِّدَ رسلی، ویا أوَّلَ مخلوقاتی ویا آخرَ رُسُلی، أنت الشفیع یوم المحشر، فخرَّ النورُ ساجداً، ثُمَّ قامَ، فقطرت منه قطراتٌ کان عددُها مائةَ ألف وأربعة وعشرین ألف قطرة، فخلق الله تعالى من کلِّ قطرة من نوره نبیاً من الأنبیاء، فلمّا تکاملتِ الأنوارُ صارت تطوف حولَ نور محمّد صلّی الله علیه و آله کما تطوف الحجاجُ حول بیت الله الحرام، وهم یُسبحون الله ویحمدونه ویقولن: «سبحان من هو عالم لا یجهل، سبحان من هو حلیم لا یعجل، سبحان من هو غنی لا یفتقر» فناداهم اللهُ تعالى: تعرفون من أنا؟ فسبق نورُ محمَّدٍ صلّی الله علیه وآله قبل الأنوار ونادى: «أنت الله الذی لا إله إلا أنت، وحدک لا شریک لک، رب الأرباب، ومَلکُ الملوک» فإذا بالنداء من قبل الحق: «أنت صفیی، وأنت حبیبی، وخیر خلقی، أمَّتُک خیر أمَّةٍ أخرجت للناس [سورة آل عمران (3) آیة110.]» ... الکوثر فی أحوال فاطمة سلام الله علیها بنت نبیِّ الأطهر صلّی الله علیه و آله، السید محمد باقر الموسوی، ج1، ص84 به‌نقل از بحارالأنوار، ج15، ص27، دارإحیاءِالتراثِ العربیِّ، بیروت-لبنان. با استفاده از فرمایشات آیت‌الله جرجانی در جلسة موسی بن جعفر علیهماالسلام، شب ولادت حضرت فاطمة زهرا سلام الله علیها، 12/10/1402.

از امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه‌السلام نقل شده است که آن حضرت فرمود: خدا بود و هیچ چیزی با او نبود، پس اولین چیزی که خلق کرد نورِ حبیبش محمّد صلّی الله علیه و آله بود، چهارصد و بیست و چهار هزار سال قبل از آن‌که آب، عرش، کرسی، آسمان‌ها، زمین، لوح، قلم، بهشت، جهنّم، فرشتگان، آدم و حواء را خلق کند. پس چون خداوند متعال نور پیامبر ما، محمّد صلّی الله علیه و آله را خلق کرد، هزار سال این نور در پیشگاه خداوند عزوجل ایستاد در حالی که مشغول تسبیح و ستایش او بود و خداوند تبارک وتعالی او را می‌نگریست و می‌فرمود: ای بندة من، فقط تو اراده شده (همة کائنات مرید تو هستند) و اراده کننده‌ای، و تو انتخاب شده از میان مخلوقات من هستی، به‌عزّت و جلالم قسم، اگر تو نبودی، کائنات را خلق نکرده بودم، هرکه تو را دوست بدارد، من او را دوست می‌دارم و هرکه با تو دشمن باشد من با او دشمن هستم، پس نورش درخشید و شعاعش بالارفت، آن‌گاه خداوند از آن نور، دوازده حجاب خلق کرد؛ اوّلین حجاب، حجاب قدرت بود، بعد حجاب بزرگی، بعد حجاب شکست ناپذیری، بعد حجاب ابهّت، بعد حجاب جبروت، بعد حجاب رحمت، بعد حجاب پیامبری، بعد حجاب کبریاء [کرامت]، بعد حجاب مقام و جایگاه، بعد حجاب بلندی، بعد حجاب خوشبختی، بعد حجاب شفاعت، سپس خدای متعال به‌نور رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم امر کرد که واردِ حجابِ قدرت شود، پس او داخل شد در حالی که می‌گفت: «منزّه است آن خدای عالیِ بالاتر» و بر همین حال دوازده هزار سال (از سال‌های آن عالَم) باقی ماند، آن‌گاه به‌آن نور دستور داد تا داخل در حجابِ عظمت شود، و او وارد شد در حالی که یازده هزار سال، می‌گفت: «منزّه است باخبر از اسرار و آنچه مخفی است»، سپس داخل در حجابِ عزّت شد، در حالی که ده هزار سال می‌گفت: «منزّه است پادشاه روزی دهنده و بخشنده»، سپس به‌درونِ حجابِ هیبت رفت، در حالی که نُه هزار سال می‌گفت: «منزّه است کسی که ثروتمند است و فقیر نمی‌شود»، پس از آن، واردِ حجابِ جبروت شد، در حالی که هشت هزار سال می‌گفت: «منزّه است سخاوتمندِ سخاوتمندتر»، بعد از آن، داخلِ حجابِ رحمت شد، در حالی که هفت هزار سال می‌گفت: «منزّه است پروردگارِ عرشِ بزرگ»، سپس واردِ حجابِ نبوّت شد، در حالی که شش هزار سال می‌گفت: «منزّه است پروردگارت، پروردگار عزّتمندی، از آنچه توصیفش می‌کنند»، بعد از آن، درونِ حجابِ کبریاء رفت، در حالی که پنج هزار سال می‌گفت: «منزّه است بزرگِ بزرگتر»، بعد واردِ حجابِ منزلت شد، در حالی که چهار هزار سال می‌گفت: «منزّه است دانای بزرگوار»، پس از آن واردِ حجابِ رفعت شد، در حالی که سه هزار سال می‌گفت: «منزّه است صاحبِ پادشاهی و ملکوت»، سپس درونِ حجابِ سعادت شد، در حالی که دو هزار سال می‌گفت: «منزّه است کسی که تمام چیزها را از بین می‌بَرَد و خود از بین نمی‌رود»، و در پایان، واردِ حجاب شفاعت شد، در حالی که هزار سال می‌گفت: «منزّه است خدا و من او را ستایش می‌کنم، منزّه است خدای بزرگ».

امام علی بن ابی طالب علیه‌السلام فرمود: سپس خداوند متعال از نور محمّد صلّی الله علیه و آله بیست دریا از نور آفرید، در هر دریا دانش‌هایی است که آن (علوم) را جز خدای متعال نمی‌داند، آن‌گاه به‌نور محمّد صلّی الله علیه و آله فرمود: در دریای عزّت فرود آی، و او نیز بلافاصله پایین آمد، بعد در دریای صبر، پس از آن، در دریای خشوع و بعد در دریای تواضع، آن‌گاه در دریای رضا، بعد در دریای وفا، سپس در در دریای حلم، بعد در دریای تقوا، بعد در دریای خشیت، سپس در دریای اِنابه، بعد در دریای عمل، سپس در دریای مزید، بعد در دریای هدایت، سپس در دریای حفظ، بعد در دریای حیا، تا این‌که در بیست دریا غلتید، پس از آن‌که آن نور از آخرین دریا بیرون آمد، خداوندِ متعال به‌او فرمود: ای حبیب من، و ای سرورِ رسولانِ من، و ای اولیّن مخلوقِ من، و ای آخرین پیامبرِ من، تویی شفیع در روز قیامت. نور به‌سجده افتاد، سپس برخاست، پس، از آن نور، قطراتی به‌تعداد صد و بیست و چهار هزار قطره، چکید، آن‌گاه خداوند متعال از هر قطره‌ای از نورش، پیامبری از پیامبران را آفرید، چون نورها کامل شدند، همه مانند حُجّاج که اطراف خانة خدا طواف می‌کنند (از چپ به‌راست)، اطرافِ نورِ محمّد صلّی الله علیه و آله می‌چرخیدند، در حالی که مشغولِ تسبیح و ستایش خدا بودند و می‌گفتند: «منزّه است آن کسی که عالِمی غیر جاهل است، منزّه است آن کسی که حلیمی بدون عجله است، منزّه است آن کسی که ثروتمندِ غیرِ محتاج (به‌دیگران) است»، آن‌گاه خدای متعال به‌آنان فرمود: می‌دانید من چه کسی هستم؟ بلافاصله نور محمّد صلّی الله علیه و آله قبل از نورهای دیگر پیشی گرفت و گفت: «تو خدایی هستی که هیچ معبود (برحقّ) ی جز تو نیست، تنهایی و شریکی نداری، پروردگارِ پروردگارنی، و پادشاهِ تمامِ پادهاشان هستی». در این هنگام از جانبِ خداوند این صدا آمد: «تو برگزیدة من هستی، و تو محبوبِ من و بهترین مخلوقاتم هستی، و امّتِ تو، بهترین امّتی هستند که برای مردم پدیدار شده‌اند».