روایت19-مسلمان این‌گونه کافر می‌شود

عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَةَ الْعِجْلِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه‌السلام قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله‌: مَا بَیْنَ الْمُسْلِمِ وَ بَیْنَ الْکَافِرِ إِلَّا أَنْ یَتْرُکَ الصَّلَاةَ الْفَرِیضَةَ مُتَعَمِّداً أَوْ یَتَهَاوَنَ بِهَا فَلَا یُصَلِّیَهَا.‌ ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، الشیخ الصدوق، ج1، ص230.

برید بن معاویة عجلی از امام باقر علیه‌السلام نقل کرده است که آن حضرت فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: بین مسلمان و کافر فاصله‌ای نیست، مگر این‌که انسان نماز واجب را از روی قصد به‌جا نیاورد، یا آن را سبک بشمارد و نخواند.

روایت 18-ناتوانی ابلیس از فریب دادن این پنج گروه

قَالَ الصَّادِقُ عَلَیْهِ‌السَّلَامُ: قَالَ إِبْلِیسُ خَمْسَةُ أَشْیَاءَ لَیْسَ لِی فِیهِنَّ حِیلَةٌ وَ سَائِرُ النَّاسِ فِی قَبْضَتِی؛ مَنِ اعْتَصَمَ بِاللَّهِ عَنْ نِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ اتَّکَلَ عَلَیْهِ فِی جَمِیعِ أُمُورِهِ وَ مَنْ کَثُرَ تَسْبِیحُهُ فِی لَیْلِهِ وَ نَهَارِهِ وَ مَنْ رَضِیَ لِأَخِیهِ الْمُؤْمِنِ مَا یَرْضَاهُ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ لَمْ یَجْزَعْ عَلَی الْمُصِیبَةِ حَتَّی تُصِیبَهُ وَ مَنْ رَضِیَ بِمَا قَسَمَ اللَّهُ لَهُ وَ لَمْ یَهْتَمَّ لِرِزْقِهِ. خصال صدوق، ج1، ص285.

امام صادق علیه‌السلام فرمود: ابلیس می‌گوید: مکر من برای فریب پنج‌دسته از مردم مؤثر نیست، ولی بقیة مردم در مشت من هستند؛

1-کسی که با نیت راست پناه به خدا ببرد و از او کمک بگیرد، و در تمام کارهای خود بر او تکیه کند،

2-و کسی که تسبیح گفتنش در شب و روزش زیاد باشد،

3-و کسی که برای برادر مؤمن خود آنچه را برای خود می‌پسندد، دوست داشته باشد،

4-وکسی که اگر مصیبتی به‌او می‌رسد ضجّه و ناله نکند،

5- و کسی که به‌آنچه خدا روزیش کرده خرسند باشد و غصة روزی خود را نخورد.

روایت17-سخت‌ترین کارها سه عمل است

عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه‌السلام قَالَ: ثَلَاثٌ مِنْ أَشَدِّ مَا عَمِلَ الْعِبَادُ؛ إِنْصَافُ الْمؤْمِنِ مِنْ نَفْسِهِ وَ مُوَاسَاةُ الْمَرْءِ أَخَاهُ وَ ذِکْرُ اللَّهِ عَلَی کُلِّ حَالٍ وَ هُوَ أَنْ یَذْکُرَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عِنْدَ الْمَعْصِیَةِ یَهُمُّ بِهَا فَیَحُولُ ذِکْرُ اللَّهِ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ تِلْکَ الْمَعْصِیَةِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ: «إِنَّ الَّذِینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ» سوره أعراف (7) آیه 201. خصال صدوق، ج1، ص131، ح138.

از ابوبصیر نقل شده و او از امام باقر علیه‌السلام نقل کرده است که آن حضرت فرمود: سه‌کار است که از سخت‌ترین اعمالی است که بندگان خدا انجام می‌دهند:

1-رعایت بی‌طرفی در تمام امور

2-وهمدردی با برادرش

3-و در هرحال به‌یاد خدا بودن؛ و آن عبارت است از این‌که خدای متعال را هنگامی که می‌خواهد گناهی انجام دهد، یاد کند و آن یاد خدا، میان او و آن گناه مانع می‌شود، و این معنای فرمایش خداوند متعال است که در قرآن می‌فرماید: همانا هنگامی که اشخاصِ خداترس، گرفتارِ وسوسة شیطانی شوند به‌یاد [خدا] می‌افتند و ناگهان بینا می‌شوند.

روایت16-رسمِ وفاداری!

قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَسَلَّمَ: قَالَ تَعَالَی: مَنْ أحْدَثَ وَ لَمْ یتَوَضَّأْ فَقَدْ جَفَانِی وَ مَنْ تَوَضَّأ وَ لَمْ یصَلِّ رَکعَتَینِ فَقَدْ جَفَانِی وَ مَنْ صَلَّی رَکعَتَینِ وَ لَمْ یَدْعُنِی فَقَدْ جَفَانِی وَ مَنْ أحْدَثَ وَ تَوَضَّأَ وَ صَلَّی وَ دَعَا وَ لَمْ اُجِبْهُ فَقَدْ جَفَوْتُهُ وَ لَسْتُ بِرَبٍّ جَافٍ. ارشادالقلوب، ج1، ص94.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: خداوند متعال می‌فرماید: هرکس از او حدثی سر بزند (و وضویش باطل شود) و (دوباره) وضو نگیرد، به‌من جفا (بی وفایی) کرده، و هرکس (بعد از این‌که از او حدثی سر زد) وضو بگیرد و دو رکعت نماز نخواند، در حق من بی‌وفایی نموده است، و هرکس (پس از باطل شدن وضو و گرفتن وضوی مجدد) دو رکعت نماز بخواند و از من چیزی نخواهد، رسم وفا را به‌جا نیاورده است، اما اگر کسی که حدثی از او سر زده، وضو بگیرد و دو رکعت نماز بخواند و از من چیزی بخواهد و من دعایش را مستجاب نکنم، در حقّش رسم وفا را به‌جا نیاورده‌ام و من پرودگار بی‌وفایی نیستم!

روایت15-بستری که به‌منزلة مسجد است!

قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ‌اَلسَّلاَمُ: مَنْ تَطَهَّرَ ثُمَّ أَوَى إِلَى فِرَاشِهِ بَاتَ وَ فِرَاشُهُ کَمَسْجِدِهِ فَإِنْ ذَکَرَ أَنَّهُ لَیْسَ عَلَى وُضُوءٍ فَتَیَمَّمَ مِنْ دِثَارِهِ کَائِناً مَا کَانَ لَمْ یَزَلْ فِی صَلاَةٍ مَا ذَکَرَ اَللَّهَ. وسائل الشیعة، ج1، ص378، 9- باب استحباب النوم علی طهارة و لو علی تیممٍ، ح1001.

امام صادق علیه‌السّلام فرمود: هرکس طهارت داشته باشد یا وضو بسازد، آن‌گاه به‌بسترِ خویش رود، شب را در حالى به‌صبح می‌رساند که بسترش همچون مسجد او باشد. و اگر پس از رفتن در بستر، به‌یاد آورد که وضو ندارد، پس بر همان روانداز خود تیمم کند، به‌هر حال که باشد چه با وضو و چه با تیمم، تا وقتى ذکر خداوند عزّ و جلّ‌ مى‌کند، پیوسته در حال نماز محسوب مى‌شود و ثواب آن را دارد.

روایت14-نُُه وصیّتِ خداوند به پیامبر

قَالَ رَسُولُ اللّهِ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ: اَوْصَانِی رَبِّی بِتِسْعٍ: اَوْصَانِی بِالْاِخْلَاصِ فِی السِّرِّ وَ الْعَلانِیَةِ، وَ الْعَدْلِ فِی الرِّضَا وَ الْغَضَبِ، وَ الْقَصْدِ فِی الْفَقْرِ وَ الْغِنی، وَ اَنْ أعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَنی، وَ اُعطِیَ مَنْ حَرَمَنی، وَ آَصِلَ مَنْ قَطَعَنی، وَ اَنْ یَکُونَ صَمْتی فِکْراً، وَ مَنْطِقِی ذِکْراً، وَ نَظَرِی عِبْراً. تحف‌العقول، ص 36.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: پروردگار متعال، مرا به‌نُه چیز سفارش نمود:

1-کار برای خدا، در آشکار و پنهان،

2-رعایت دادگری در خشنودی و خشم،

3-رعایت میانه‌روی در نیازمندی و احتیاج و توانمندی و ثروت،

4-واین‌که کسی را که در حقّ من ستم روا داشته است ببخشم، 5-واین‌که انعام دهم و ببخشم به‌کسی که مرا محروم گردانده است،

6-و به دیدار خویشاوندانی بروم که با من قطع رابطه نموده‌اند،

7-و این‌که سکوت و خاموشیم اندیشه،

8- و سخن‌گفتنم، یادآوری خداوند،

9-و نگاهم درس‌گرفتن و پند باشد.

روایت13-هشت صفت محبوبان خدا

قَالَ رَسُولُ اللّهِ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ: إذَا أحَبَّ اللهُ عَبْداً ألْهَمَهُ ثَمَانَ خِصَالٍ. قیِلَ: وَ مَا هِیَ یَا رَسُولَ اللهِ؟! قَالَ: غَضُّ الْبَصَرِ عَنْ مَحَارِمِ النَّاسِ، وَالْخَوْفُ مِنَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ، وَالْحَیَاءُ، وَالتَّخَلُّقُ بِأخْلَاقِ الصَّالِحِینَ، وَالصَّبْرُ، وَأدَاءُالْأمَانَةِ، وَالصِّدْقُ، وَالسَّخَاءُ. المواعظ العددیة للمشکینی، ص 336.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هرگاه خداوند بنده‌ای را به‌صورت ویژه دوست بدارد، هشت صفت را به‌او الهام می‌کند. عرض شد: آنها کدام صفات است ای رسول خدا؟! فرمود:

1- پوشیدن چشم از نوامیس مردم

2-ترس از خدای متعال

3-شرم از انجام کارهای ضدِّ اخلاق و ضدّ ادب

4-آراسته شدن به‌اخلاق صالاحان

5-بردباری

6-امانتداری

7-راستی در گفتار و کردار و دوری کردن از دروغ و خلاف واقع

8-بذل و بخشش و اجتناب از بخل و خست.   

روایت12-دوستان و دشمنان ابلیس

قال النبی صلى الله علیه وآله ذات یوم لإبلیس  لعنه الله کم أصدقاؤک من أمتى یا إبلیسُ قال عشرة نفر؛ أولهم الأمیر الجائر، و الغنى المتکبر، والذى لایُبالى مِن أینَ یَکتَسِبُ و فیماذا یُنفقه، و العالِمُ الَّذى صدَّقَ الأمیر على جوره، و التاجر الخائن، والمحتکر، و الزانى، و آکل الرِّبا، و البخیل، والذى لایبالى مِن أین یجمع المالَ، ثُمَّ قال له النبىُّ صلى الله علیه وآله فکم أعداءک مِن أمتى، قال خمسة عشر نفر: أولهم أنت یا محمد إنى اُبغضک، و العالِم العامِل بالعِلم، و حامل القرآن إذا عمل بما فیه، و المؤذِّن للهِ خمسةَ أوقات، و محب الفقراء و المساکین والیتامى، و ذوقلب رحیم، والمتواضع للحقِّ، و شاب نشأ فى طاعة الله الذى یصلِّى باللَّیل والناسُ نیامٌ، والذى یُمسک نفسَه عَنِ الحرام، و الذى یَنصح فى الله و فی روایة یدعو للإخوان، و لیس فی قلبه شیء، والذى أبداً یکون على الوضوءِ، و صاحب السخاء، وحَسَنُ الخُلق، و المُصَدِّقُ بما ضمن اللهُ له، و المحصناتُ المستوراتُ و المُستَعِدُّ للموتِ. المواعظ العددیة، للمشکینی، ص373.

روزی پیامبر صلى الله علیه وآله به‌ابلیس ملعون فرمود: ای ابلیس، دوستان تو از امت من چند نفرند؟ گفت: دَه نفر؛ 1-اولشان فرمانروای ستمگر و بیدادگر، 2-ثروتمند متکبر، 3-و کسی که اهمیت نمی‌دهد از چه راهی کسب در آمد و در چه راهی آن را خرج کند، 4-و دانشمندی که فرمانروای بیدادگر را بر ستمگریش تأیید می‌کند، 5-سوداگر خیانتکار، 6-احتکارکننده، 7-زناکار، 8-رباخوار، 9-مُمسک، 10-کسی که برایش مهم نیست از چه راهی ثروت‌اندوزی می‌کند. سپس پیامبر صلى الله علیه وآله فرمود: و اما دشمنانت از امت من چند نفرند؟ گفت: پانزده نفر؛ اولین دشمن من تو هستی، ای محمد! من با تو دشمن هستم و کینه‌ات را در دل دارم، 1-و دانشمندی که به‌دانسته‌های خود عمل کند، 2-و قاری و حافظ و مفسر قرآن، به‌شرطی که به‌آنچه که در آن است عمل کند، 3-و اذان‌گویی که برای خدا، در پنج وقت، اذان بگوید، 4-وکسی که فقیران، مسکینان و ایتام را دوست دارد، 5-وشخصی که دارای دلی مهربان است، 6-وکسی که در برابر حق فروتنی کند، 7-و جوانی که در بندگی خدا رشد و نموّ کند؛ آن‌که در شب نماز می‌خواند در حالی که مردم در خوابند، 8-و کسی که خود را از حرام حفظ می‌کند، 9-و کسی که برای رضای خدا برای دیگران خیرخواهی می‌کند، و در روایتی: برای برادران دینی خود دعا می‌کند، و در دلش هیچ کینه و بغض و رذیله‌ای نیست، 10-وکسی که همیشه دارای وضو است، 11-وکسی که بخشنده است، 12-و خوشخو، 13-و کسی که آنچه را خدا برایش ضمانت فرموده، قبول دارد، 14-بانوان عفیفه و شوهردارانی که خود را از نامحرم می‌پوشانند، 15-ومهیّای برای مرگ.

روایت11-هرکس خود را در چهار جا کنترل کند، خداوند بدنش را بر آتش جهنم حرام می‌کند

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام قَالَ: مَنْ مَلَکَ نَفْسَهُ إِذَا رَغِبَ وَ إِذَا رَهِبَ وَ إِذَا اشْتَهَى وَ إِذَا غَضِبَ حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَى النَّارِ. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، الشیخ الصدوق، ج1، ص160.

امام صادق علیه‌السلام فرمود: هرکس بتواند خود را در این چهار وضعیّت کنترل کند، خداوند بدنش را بر آتش جهنّم حرام می‌کند:

1-هرگاه به‌چیزی میل پیدا کرد،

2-هرگاه از چیزی ترسید،

3-هرگاه شهوت سراغش آمد،

4-هرگاه عصبانی شد.

روایت10-قطره‌ای از فضائل چهارده معصوم علیهم‌السلام

ویؤید ذلک ما رواه جابرُ بنُ عبدِالله فی تفسیرِ قولِه تعالى: « کنتم خیرَ أمَّةٍ أخرِجَت لِلنَّاسِ تَأمُرُونَ بِالمَعرُوفِ» سوره آل عمران (3) آیه 110. قال: قال رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلَّم: أوَّلُ ما خلقَ اللهُ نوری ابتدعه مِن نورِه واشتقَّه مِن جلالِ عظمتِه، فأقبلَ یطوفُ بالقدرةِ حتى وَصَلَ إلى جَلالِ العَظَمَةِ فِی ثَمانِینَ ألفَ سَنَةٍ، ثُمِّ سَجَدَ للهِ تَعظِیماً فَفَتَقَ مِنهُ نُورُ عَلِیِّ علیه‌السلام فکان نوری محیطاً بالعظمةِ ونورُ علیٍّ محیطاً بالقدرةِ، ثُمَّ خلقَ العَرشَ واللَّوحَ والشَّمسَ وَضَوءَ النَّهارِ وَنُورَ الأبصارِ وَالعَقلَ وَالمَعرفةَ وَأبصَارَ العِبَادِ وَأسمَاعَهُم وَ قُلُوبَهُم مِن نُورِی وَ نُورِی مُشتَقٌ مِن نُورِهِ.

فنحنُ الأوَّلون ونحن الآخرون ونحن السابقون ونحن المسبحون ونحن الشافعون ونحن کلمة الله، ونحن خاصة الله، ونحن أحباء الله، ونحن وجه الله، وَ نَحنُ جَنبُ اللهِ وَ نَحنُ یمینُ اللهِ وَ نَحنُ اُمناءُ اللهِ، ونَحنُ خَزَنَةُ وَحیِ اللهِ وَ سَدَنَةُ غیبِ الله ونحن معدنُ التَّنزیلِ ومعنى التأویلِ، وَفِی أبیَاتِنَا هَبَطَ جبرئیلُ، وَنَحنُ مَحَالُّ قُدسِ اللهِ، ونحن مصابیحُ الحکمةِ ونحن مفاتیحُ الرَّحمَةِ ونحن ینابیعُ النِّعمةِ ونحن شرفُ الأمَّةِ، ونحن سادة الأئمة ونحن نوامیسُ العَصر وأحبارُ الدَّهرِ ونحن سادة العباد ونحن ساسة البلاد ونحن الکفاة والولاة والحماة والسقاة والرعاة وطریق النجاة، ونحن السبیل والسلسبیل، ونحن النهج القویم والطریق المستقیم.

مَن آمن بنا آمن بالله، ومَن ردَّ علینا ردَّ على الله، ومَن شکَّ فینا شکَّ فی الله، ومَن عرفنا عرف اللهَ، ومَن تولَّى عنَّا تولَّى عَنِ الله، ومَن أطاعنا أطاع اللهَ، و نحن الوسیلةُ إلى الله والوصلةُ إلى رضوان الله، ولنا العصمة والخلافة والهدایة، و فینا النبوةُ والولایةُ والإمامةُ، ونحن معدن الحکمة وباب الرحمة وشجرة العصمة، و نحن کلمة التّقوى والمثل الأعلى والحجة العظمى والعروةُ الوثقى الَّتی مَن تَمَسَّکَ بِهَا نَجَا. بحار الأنوار، ط مؤسسةالوفاء، العلامة المجلسی، ج25، ص22، ح38. با استفاده از شرح آیت‌الله جرجانی در جلسة ثقلین، 24/10/1401.

علامه محمدباقر مجلسی رضوان الله علیه می‌نویسد: مؤیِّدِ مطالبی که ذکر شد، روایتی است که نقل کنندة آن جابر بن عبدالله انصاری در تفسیر این آیه: «شما بهترین امّتى بودید که به‌سود انسان‌ها آفریده ‌شده‌اید [چه این‌که] امر به‌معروف مى‌کنید» است. جابر می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: اوّلین چیزی که خداوند آفرید نورِ من بود؛ که آن را از نور خود بدون نمونة پیشین آفرید، و آن را از جلال عظمت خود گرفت، پس نورِ من، مشغول طواف قدرت الهی گردید تا این‌که بعد از هشتاد هزار سال به‌جلال عظمت خداوند رسید، آن‌گاه برای خدا، به‌عنوان تعظیم، سجده نمود، پس از نورِ من، نورِ علیّ علیه‌السلام باز شد، پس نورِ من عظمت پروردگار، و نور علیّ قدرت پروردگار را در بر گرفته بود [پس نور من بر عظمت خداوند و نور علیّ علیه‌السلام بر خداوند سایه افکند]، سپس خداوند از نورِ من، عرش و لوح و خورشید و نورِ روز و نورِ دیدگان و عقل و شناخت و دیدگانِ بندگان و گوش‌هایشان و دل‌هایشان را آفرید، و نورِ من گرفته شده است از نور خداوند. در نتیجه، ما اوّلین و آخرین مخلوق خدا (شروع و ختمِ این عالَم) و سابقان [در تمام خوبی‌ها] تسبیح [تنزیه از هر عیب و نقص] و شفاعت‌کنندگان [دست خلق را می‌گیریم] و کلمه [حرف و سخن خدا و لسان الله و صحبت‌کنندگان از خدا و معرِّف او و معجزة خدا]، و خواصّ [نزدیک‌ترین افراد به‌خدا] و دوستان [واقعی که همه چیزشان را در راه خدا می‌دهند] و وجه [چهرة خدا را در چهرة ما ببینید] و جنب [هیچ زمان از خدا و امر و نهی او دور نمی‌شویم] و دستِ راست [دستِ خدا و دستِ راست و سمتِ حقّ خدا] و امانتداران و خزانه‌های وحی [وحیی که خداوند بر پیامبر کرده از عالَمِ بالا، در واقع قلبِ چهارده معصوم، بیت المعمور و خانة آباد، و آسمان چهارم و قلب الله الواعی بوده است و هر چه در خزانة خدا وجود دارد نزد ما است و دانش ما تمامی ندارد، هستیم، و ما پرده‌دارانِ غیبِ خدا هستیم که هرچه از مردم مخفی است ما قدرت آشکار کردن آن را داریم، معدن آنچه از بالا نازل شده، و معنای پسِ پردة آیات الهی ما هستیم، در خانه‌های ما جبرئیل می‌آید و ائمه فرشتگان را می‌بینند، و ما چشمه‌های نعمتیم، ما شرافت امّت‌ها هستیم، و ما آقاهای امامانیم، ما ناموس‌های زمان و رئیسان جهانیم، و ما سرورانِ بندگانِ خدا هستیم، مدیریتِ شهرها در دست ما است، و ما کف‌ها و دست‌های خدا و سرپرستان و حامیان و آبیاران و چوپانان، و راه نجات هستیم، و ما مسیر خدا و آب گوارایی هستیم که در دسترس همه و منتهی به‌چشمة بهشتی است، ما راه مستقیم هستیم و فرسوده نمی‌شویم. هرکس به‌ما ایمان بیاورد ‌خدا را قبول کرده، و هرکس ما را نپذیرد خدا را ردّ کرده، و هرکس در ما تردید کند در خدا شکّ کرده و هرکس ما را بشناسد خداشناس شده است، و هرکس به‌ما پشت کند، از خدا برگشته، و هرکس فرمان ما را ببرد، از خدا فرمانبرداری کرده، و ما دستاویز به‌سوی خدا و موجب نزدیک شدن مخلوقات به‌پروردگار و ما پیوند زنندة مخلوقات به‌سوی خشنودی خدا هستیم، و خدا به‌ما مصونیّت از گناه و اشتباه و خطا و جانشینی پیامبر صلّی الله علیه و آله و رهبری جامعه را عطا فرموده است، و پیامبری و سرپرستی و رهبریِ آحاد جامعه در میان ما است، و ما معدن حکمت و درِ رحمتِ الهی و درختِ مصونیّت هستیم، و ما از تقوا جدانشدنی و بالاترین نمونة خدا و بزرگترین دلیل پروردگار و ریسمان محکمی که هرکس به‌آن چنگ بزند نجات می‌یابد، هستیم.