«وَ لِکُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لا یَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا یَسْتَقْدِمُونَ». سورة أعراف (7) آیة34.
و از برای هر جماعتی مدّتی است، پس زمانی که مدّت آنها رسید، ساعتی تأخیر نمیافتد و از برای آنها جلو هم نمیافتد.
از معصوم علیهالسلام سؤال کردند: بعضی از اموات را میبینیم چشم آنها باز است و بعضی بر هم است، کدامیک علامتِ سعادت و شقاوت است؟ حضرت فرمود: آنکه چشمش باز است، موقعی که اجل آمد، چشمش باز بود، مهلت نداشت که چشم بر هم گذارد، و آنکه چشمش بر هم است، موقعی که اجل آمد، چشمش بر هم بود، مهلت نداشت چشم باز کند. ولی عوام میگویند: آن که چشمش باز است، چشمش بهدنیا و مال و منال است، و آن که چشمش بسته است، از دنیا صرفِنظر کرده. اطیب البیان فی تفسیر القرآن، عبدالحسین طیب، ج10، ص67.
مسعدة بن زیاد میگوید: نزد امام صادق علیهالسلام بودم، مردی بهایشان عرض کرد: پدر و مادرم فدایتان باد! من بهمستراح خودم میروم، و همسایههایی دارم که کنیزکان مطرب و آوازهخوان دارند. چهبسا عَمداً مدّت بیشتری مینشینم تا صدای آواز آنان را بشنوم. امام علیهالسلام فرمود: چنین نکن! آن مرد عرض کرد: بهخدا، نزد آنها نمیروم و با آنها برخوردی نداشتهام، تنها با گوش خود صدایی را میشنوم. امام علیهالسلام فرمود: از خدا بترس! آیا نشنیدهای خداوند میفرماید: «گوش، چشم و دل، همه مورد سؤال هستند»؟ مرد عرض کرد: چرا، بهخدا قسم گویا من این آیه از قرآن را از هیچ عرب و عجمی نشنیدهام، ناگزیر اگر خدا بخواهد دیگر بهاین کار زشت برنمیگردم، و من از خدا طلب آمرزش میکنم، حضرت فرمود: برخیز و غسل کن و هرچه میخواهی از خداوند طلب کن؛ زیرا تو در حال ارتکاب کار بزرگی بودی! چقدر حالت بد بود اگر بر همین حال می مُردی! خدا را ستایش کن و بهدرگاهش از هر چیزی که دوست ندارد، توبه کن؛ زیرا خدا فقط از زشتیها خوشش نمیآید، و کارِ زشت را برای اهل خودش، رها کن؛ زیرا برای هر کار زشتی اهلی وجود دارد.
اسامة بن زید کنیزی را بهمبلغ صد دینار بهمدّتِ یک ماهه خرید. پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله این موضوع را شنید و فرمود: آیا از خرید اسامه با وعدة بازپرداختِ یک ماهه تعجّب نمیکنید؟ همانا اسامه آرزویش طولانی است. سوگند بهآن که جانم در دست او است چشمانم روی هم گذاشته نمیشود مگر آنکه گمان میکنم که دو مژهام بهیکدیگر نخواهند رسید، تا آنکه خداوند روحم را از بدنم بستاند، و چشمم را بهسویی متوجّه نمیکنم مگر آنکه میپندارم که نگاهم فرو نخواهد افتاد تا آنکه روح از بدنم جدا گردد، و هیچ لقمهای را برنمیدارم جز آنکه گمان دارم که پیش از خوردن آن، گرفتار مرگ میشوم. سپس فرمود: ای فرزندان آدم، اگر واقعاً عاقل هستید، خود را در شما مردگان بهحساب آورید، سوگند بهآن که جانمم در دست او است، «هرچه بهشما وعده دادند محقّقاً خواهد آمد و شما بر قدرت خدا غالب نخواهید شد».